Περί των τύπων των μορφών και των ειδών των ηλεκτρονικών αρχείων που αφορούν τις εικόνες και τις μακέτες που χρησιμοποιούνται στις γραφικές τέχνες και που μπορεί να περιλαμβάνουν φωτογραφίες, κείμενα και σχέδια.
Όταν λέμε “ηλεκτρονική” μορφή εικόνων (ή μακετών) εννοούμε συνήθως την ψηφιακή (digital) υπόστασή τους. Χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, την bitmap και την vector (διανυσματική):
Bitmap μορφή αρχείου. Πρόκειται για ένα παραλληλόγραμμο πλέγμα από εικονοστοιχεία (pixels) που το καθένα από αυτά έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά φωτεινότητας (Brightness), απόχρωσης (Hue) και κορεσμού (Saturation) των χρωμάτων. Είναι ο ιδανικός τρόπος για την ψηφιακή απεικόνιση φωτογραφιών.
Τα χρωματικά πρότυπα που μπορούν να έχουν τα αρχεία bitmap είναι κυρίως τα εξής:
Black & white bitmap. Αποτελείται από άσπρα και μαύρα pixels.
Grayscale. Αποτελείται από pixels που έχουν διάφορες αποχρώσεις της κλίμακας του γκρι από το μαύρο 0 έως το λευκό 256.
RGB (Red, Green, Blue). Αποτελείται από pixels που έχουν τα χρώματα με τα οποία εμφανίζονται οι εικόνες στις οθόνες των υπολογιστών, της τηλεόρασης κ.ά.
CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Black). Αποτελείται από pixels που έχουν τα χρώματα εκτύπωσης με τη διαδικασία της τετραχρωμίας.
Η “ανάλυση” (resolution) των bitmap:
Οι εικόνες bitmap έχουν παραλληλόγραμμο σχήμα με συγκεκριμένο πλάτος και ύψος από pixels. (π.χ. είναι 800 x 600 px). Όταν αντιστοιχούνται σε φυσικές διαστάσεις (για τις ανάγκες της εκτύπωσης) με εκατοστά ή ίντσες τότε η σχέση της ψηφιακής διάστασης με την φυσική εκφράζεται με την τιμή της “ανάλυσης” (resolution) σε μονάδες dpi (dots per inch ή αλλοιώς pixels/inch) ή dpc (dots per centimeter ή αλλοιώς pixels/cm). Για παράδειγμα, ένα αρχείο bitmap 800 x 600 px με ανάλυση 72 dpi ή 28,346 dpc θα έχει φυσική διάσταση 11,11 x 8,33 ίντσες ή 28,22 x 21,17 εκατοστά.
Τα αρχεία bitmap αποθηκεύονται, ανάλογα με τον προορισμό τους, κυρίως στους παρακάτω τύπους:
1. tiff. Yψηλής ποιότητας για διαχωρισμούς και εκτυπώσεις. Επεξεργάζεται σε προγράμματα bitmap όπως το Photoshop. Μορφή κατάλληλη για καλές εκτυπώσεις και αποθήκευση εικόνων χωρίς απώλεια ποιότητας. Δέχονται συμπίεση. Μπορούν να συμπεριλάβουν channels (επιπλέον χρωματικά κανάλια).
2. psd. Eίναι τα φυσικά αρχεία της εφαρμογής Photoshop με layers, διαφάνεια, channels και άλλα χαρακτηριστικά.
3. jpeg. Aρχεία που δέχονται συμπίεση του αποθηκευτικού τους όγκου, κατάλληλα κυρίως για απεικονίσεις στις οθόνες. Προτιμάται για εικόνες με “θόρυβο” και πολλά χρώματα. Επίσης είναι κατάλληλα για αποστολή μεγάλων bitmap μέσω διαδικτύου. Μπορεί να είναι και CMYK.
4. gif. Aρχεία που δέχονται συμπίεση του αποθηκευτικού τους όγκου με περιορισμό του αριθμού των χρωμάτων (δεν μπορεί να είναι CMYK), κατάλληλα για απεικονίσεις στις οθόνες. Προτιμάται για εικόνες χωρίς “θόρυβο”, με γράμματα ή λεπτομέρειες που απαιτούν ευκρίνεια, για εικόνες με περιοχές διαφάνειας ή για μικρά animated αρχεία.
5. png. Aρχεία νεώτερης γενιάς που δέχονται συμπίεση του αποθηκευτικού τους όγκου με περιορισμό του αριθμού των χρωμάτων (δεν μπορεί να είναι CMYK), κατάλληλα για απεικονίσεις στο διαδίκτυο. Προτιμάται για εικόνες χωρίς “θόρυβο”, με λεπτομέρειες ή γράμματα που απαιτούν ευκρίνεια και για εικόνες με περιοχές διαφάνειας.
Vector ή διανυσματική μορφή αρχείου. Είναι κλιμακούμενη σε διαστάσεις χωρίς να μειώνεται η ποιότητα της εικόνας. Πρόκειται για μαθηματικές καμπύλες (διανύσματα) που, συνδυαζόμενες, δημιουργούν σχήματα. Ένα αρχείο vector μπορεί να περιλαμβάνει επεξεργάσιμα κείμενα και ενσωματωμένα bitmap. Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει πολλά χρωματικά πρότυπα (black & white, grayscale, RGB, CMYK και άλλα όπως χρώματα από παλέτες (π.χ. Pantone) ταυτόχρονα.
Τα αρχεία vector αποθηκεύονται και κυκλοφορούν κυρίως στους παρακάτω τύπους:
1. eps = ανεξάρτητο αρχείο postscript (γλώσσα περιγραφής εκτύπωσης). Ανοίγει σε όλες τα vector εφαρμογές (όπως Adobe Illustrator και CorelDraw) αλλά μετατρέπεται και σε bitmap στις κατάλληλες εφαρμογές. Κατάλληλο για αποστολή μακετών προς εκτύπωση.
2. ai. Αρχείο του Adobe Illustrator.
3. cdr. Αρχείο του CorelDraw.
4. pdf. Αρχείο που διαβάζεται στην εφαρμογή Adobe Acrobat Reader. Συνήθως δημιουργείται αποθηκεύοντας σε αυτή τη μορφή αρχεία από άλλες εφαρμογές όπως το Adobe Illustrator, το Adobe Indesign, το Coredraw, το Microsoft Word κ.ά. Χρησιμοποιείται ευρέως για την αξιόπιστη αποστολή layout (μακετών) και εγγράφων και μπορεί να ρυθμιστεί κατά την δημιουργία του ώστε να είναι κατάλληλο είτε για το διαδίκτυο, είτε για εκτύπωση. Είναι εν μέρει επεξεργάσιμο μέσα από την εφαρμογή Adobe Acrobat Pro.
